W dzisiejszym artykule wyjaśniam Klientom z Legionowa i okolic, czym różni się praca księgowego i rewidenta, nazywanego inaczej audytorem. Często – mylnie i stereotypowo – rewidenci utożsamiani bywają z księgowymi, których zawodowe czynności w istocie weryfikują. Przybliżam też, czego można się spodziewać po współpracy z tymi specjalistami. Wyjaśniam, w jaki sposób ich praca wpływa na bezpieczeństwo obrotu gospodarczego.
Zawód biegłego rewidenta to zawód zaufania publicznego. Zajęcie bardzo odpowiedzialne, wymagające posiadania zdolności analitycznych i interdyscyplinarnej wiedzy. Podstawą działalności rewidentów jest weryfikacja informacji finansowych przedstawianych do publicznej informacji przez podmioty prawa handlowego.
Podstawą rozróżnienia tych dwóch ścieżek zawodowych jest to, że księgowy wykonuje czynności związane z prowadzeniem ksiąg rachunkowych, a więc w pewnym sensie tworzy informacje finansowe, natomiast biegły rewident je uwiarygodnia, można powiedzieć, że sprawdza.
Księgowy i biegły rewident to dwa różne zawody
Zacznijmy od tego, że tytuł biegłego rewidenta funkcjonuje w Polsce od 2 lutego 1992 r., kiedy to weszła w życie Ustawa z dnia 19 października 1991 r. o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie.
Na przestrzeni lat zawód ten, jak i zasady jego wykonywania, ewoluowały i obecnie pracę biegłych rewidentów regulują dwie ustawy: z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym oraz z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości.
Pierwsza z nich określa między innymi zasady: uzyskiwania tytułu i wykonywania zawodu biegłego rewidenta, organizacji samorządu zawodowego biegłych rewidentów i nadzoru nad nim, sprawowania nadzoru publicznego na biegłymi rewidentami oraz ich odpowiedzialności dyscyplinarnej; natomiast druga zawiera wytyczne, zgodnie z którymi biegły rewident wykonuje swoje czynności zawodowe.
Aby móc praktykować jako biegły rewident, należy uzyskać wpis do rejestru biegłych rewidentów prowadzonego przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów. Wpis poprzedzony jest spełnieniem szeregu wymogów określonych art. 5 ustawy o biegłych rewidentach. Należą do nich między innymi: ukończenie studiów wyższych, odbycie rocznej praktyki w zakresie rachunkowości w państwie Unii Europejskiej, Islandii, Liechtensteinie lub Norwegii oraz co najmniej dwuletniej aplikacji mającej na celu praktyczne przygotowanie do samodzielnego wykonywania zawodu, uzyskanie pozytywnego wyniku z dziesięciu egzaminów dla kandydatów na biegłego rewidenta oraz złożenie z wynikiem pozytywnym końcowego ustnego egzaminu dyplomowego sprawdzającego wiedzę zdobytą w trakcie aplikacji.
Biegły rewident wykonuje swoje czynności zawodowe, kierując się zasadami niezależności oraz etyki zawodowej, które reguluje Kodeks Etyki Zawodowych Księgowych, opracowany przez Międzynarodową Federację Księgowych IFAC (International Federation of Accountants). Dodatkowo jest związany tajemnicą zawodową dotyczącą informacji i dokumentów z zakresu wykonywanych przez niego działań. Obowiązek ten nie jest ograniczony w czasie.
O aspektach pracy księgowego i zasadach wykonywania jego zawodu przeczytacie Państwo wkrótce w artykule: Czym się różni zawód doradcy podatkowego od księgowego? Zachęcam do zaglądania na blog.
Czynności biegłego rewidenta zwiększają bezpieczeństwo obrotu gospodarczego
Najogólniej mówiąc, zawód biegłego rewidenta polega na wykonywaniu czynności polegających na rewizji finansowej. W ich zakres wchodzi badanie i przegląd sprawozdań finansowych, a także wykonywanie innych usług poświadczających, uregulowanych odrębnymi przepisami.
Weryfikacja sprawozdań finansowych
Zgodnie z art. 64 ustawy o rachunkowości badaniu przez biegłego rewidenta podlegają roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapitałowych oraz roczne sprawozdania finansowe kontynuujących działalność:
- banków, zakładów ubezpieczeń oraz zakładów reasekuracji,
- spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych,
- jednostek działających na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych,
- jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
- krajowych instytucji płatniczych i instytucji pieniądza elektronicznego,
- spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji,
- pozostałych jednostek, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe, spełniły co najmniej dwa z następujących warunków:
- średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,
- suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2 500 000 euro,
- przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 mln euro.
Badaniu podlegają także sprawozdania finansowe spółek przejmujących i spółek nowo zawiązanych, sporządzone za rok obrotowy, w którym nastąpiło połączenie, a także roczne sprawozdania finansowe jednostek sporządzone zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości (MSR) oraz roczne połączone sprawozdania finansowe funduszy inwestycyjnych z wydzielonymi subfunduszami oraz roczne sprawozdania jednostkowe subfunduszy.
Po co powołano rewidentów?
Cel badania sprawozdania finansowego określony został w art. 65 ust. 1 ustawy o rachunkowości, a jest nim wyrażenie przez biegłego rewidenta pisemnej opinii (wraz z raportem ją uzupełniającym) o tym, czy sprawozdanie finansowe jest zgodne z zastosowanymi zasadami (tj. polityką) rachunkowości oraz czy rzetelnie i jasno przedstawia, we wszystkich istotnych aspektach, sytuację majątkową i finansową, jak też wynik finansowy badanej jednostki.
Innymi słowy zadaniem biegłego rewidenta jest stwierdzenie, czy sprawozdanie finansowe oraz stanowiące podstawę jego sporządzenia księgi rachunkowe, są wolne od uchybień, polegających na pominięciu lub zniekształceniu informacji istotnych i czy można uznać je za wiarygodne, a więc rzetelne i zgodne z wymagającymi zastosowania zasadami rachunkowości.
Z badania wynikać powinien jednoznaczny wniosek, czy przedstawia ono w sposób jasny i jednoznaczny sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy badanego podmiotu. Badanie sprawozdań finansowych jest więc czynnością mającą na celu uwiarygodnienie informacji finansowych (i nie tylko), co służy zapewnieniu bezpieczeństwa obrotu gospodarczego.
Wykonywanie innych usług poświadczających w ramach współpracy z biurami księgowymi
Usługi te, zgodnie z art. 2 pkt 2 ustawy o biegłych rewidentach wchodzą w zakres czynności rewizji finansowej, obok badania i przeglądów sprawozdań finansowych. Chodzi tu o inne usługi poświadczające, o których mowa w odrębnych przepisach lub standardach rewizji finansowej.
Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie innych usług poświadczających wchodzących w zakres czynności rewizji finansowej, czynnością poświadczającą jest czynność, która spełnia poniższe kryteria:
- angażuje trzy strony, to jest: biegłego rewidenta wykonującego usługę badania zagadnienia w celu jego oceny, stronę odpowiedzialną za badane zagadnienie oraz zamierzonego użytkownika rezultatów usługi wykonanej przez biegłego rewidenta,
- zagadnienie, będące przedmiotem usługi, zastrzeżone jest przepisami prawa do wyłącznej kompetencji biegłych rewidentów,
- istnieją właściwe kryteria oceny zagadnienia,
- wykonywanie usługi następuje w sposób właściwy działaniu biegłych rewidentów,
- biegły rewident formułuje wniosek (ocenę) z wykonania usługi.
Szereg czynności rewizji finansowej powierza kompetencji biegłego rewidenta kodeks spółek handlowych. Są to takie czynności jak:
- badanie sprawozdania założycieli spółki akcyjnej i komandytowo-akcyjnej dokonywane przy zakładaniu tych spółek,
- ustalenie ceny rynkowej akcji w przypadku przymusowego ich odkupu,
- badanie bilansu, rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej sporządzonych za okres nieobjęty ostatnim sprawozdaniem finansowym sporządzonym na dzień bilansowy przypadający co najmniej na sześć miesięcy od dnia walnego zgromadzenia, na którym przewiduje się powzięcie uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego ze środków spółki akcyjnej,
- badanie wkładów niepieniężnych wnoszonych na poczet objęcia akcji przy warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego
- badanie planów przekształcenia spółek,
- badanie planów przekształcenia przedsiębiorcy w spółkę kapitałową.
Do innych czynności rewizji finansowej wykonywanych przez biegłych rewidentów należą:
- wycena akcji w trybie art. 79 ust. 4c ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych,
- opiniowanie i raportowanie corocznych informacji finansowych partii politycznych o otrzymanych subwencjach oraz o poniesionych z subwencji wydatkach w trybie art. 34 ust. 4 ustawy o partiach politycznych,
- badanie sprawozdań wyborczych w trybie art. 120 § 1 ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej,
- audyty projektów i programów unijnych w zakresie, w jakim są one zastrzeżone wyłącznie dla biegłych rewidentów.
Formy działalności biegłych rewidentów z biur rachunkowych
Biegły rewident może wykonywać zawód jako osoba prowadząca działalność we własnym imieniu i na własny rachunek, wspólnik spółki jawnej, spółki partnerskiej lub spółki komandytowej, a także jako osoba pozostająca w stosunku pracy oraz jako osoba niepozostająca w stosunku pracy i nieprowadząca działalności we własnym imieniu i na własny rachunek, pod warunkiem zawarcia umowy cywilnoprawnej z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych.
Biegli rewidenci, którzy prowadzą działalność gospodarczą we własnym imieniu i na własny rachunek, poza czynnościami rewizji finansowej, mogą praktykować:
- w działalności usługowej obejmującej prowadzenie ksiąg rachunkowych i podatkowych,
- w zakresie doradztwa podatkowego,
- w działalności polegającej na prowadzeniu postępowań upadłościowych i likwidacyjnych,
- w działalności wydawniczej lub szkoleniowej w zakresie rachunkowości, rewizji finansowej i podatków,
- w działalności obejmującej wykonywanie ekspertyz lub opinii ekonomiczno-finansowych, a także po uprzednim wpisaniu na listę biegłych sądowych – wydawanie opinii sądowych,
- w działalności świadczącej usługi atestacyjne, doradztwa w zakresie organizacji i informatyzacji rachunkowości lub zarządzania.
Zakres ich kompetencji jest więc szeroki – tak, jak ich umiejętności, z których korzystają przedsiębiorcy z Nowego Dworu Mazowieckiego, czy Serocka. W kolejnym artykule przyjrzymy się bliżej niuansom związanym z różnicami w pracy księgowego i doradcy podatkowego – zachęcam do lektury.
