Wyjaśnienie tego, na czym polega wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, zawiera się już w samym tym sformułowaniu. Oznacza ono dokonywanie zakupów w państwach należących do Wspólnoty, czyli Unii Europejskiej, i odnosi się do tych podatników, którzy prowadzą działalność gospodarczą. Z ich punktu widzenia istotne więc są kwestie formalne dotyczące rzeczonych transakcji – szczegółowo określają je przepisy, którym przyjrzymy się w tym artykule.
Kwestia VAT
Szukając definicji potrzebnych do określenia tego, na czym polega wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (w skrócie: WNT), trafimy na art. 9 ust. 1 Ustawy o podatku od towarów i usług. Czytamy tam, że termin ten oznacza: „nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz”. Zgodnie z tą ustawą w interesującym nas kontekście opodatkowaniu podlegają:
- wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
- wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
W praktyce oznacza to, że każdy przedsiębiorca, który dokonuje transakcji zakupu od innego przedsiębiorcy unijnego, może być – jako nabywca – zobowiązany do naliczenia podatku VAT. Mamy wówczas do czynienia z wewnatrzwspólnotowym nabyciem towarów, które zobowiązuje nabywcę do wykazania VAT-u należnego. Jednak, jeśli zostają spełnione określone przepisami warunki, kupujący zyskuje prawo odliczenia tego podatku. Ponadto, dodajmy, że w myśl art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy, do grona podatników zaliczają się również osoby fizyczne, a także jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej, które dokonują wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.
Kiedy mamy do czynienia z WNT
Ustawa o VAT w art. 25 ust. 1 i 2 wskazuje, na czym polega wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, poprzez wyróżnienie warunków będących podstawą tego typu transakcji:
- Po pierwsze: sprzedający i kupujący muszą posiadać status podatnika.
- Po drugie: towar, który trafia do Polski, musi być przewieziony z innego kraju należącego do UE.
Co do zasady, czynność nabycia towarów podlega opodatkowaniu w tym kraju, w którym kończy się ich transport. W przypadku WNT odbywa się to na zasadzie samonaliczenia podatku. Mówimy wówczas o „odwrotnym obciążeniu”, którego dokonuje nabywca, będący podatnikiem w ramach WNT, a więc podmiotem zobowiązanym do opodatkowania towarów pochodzących z Unii na terytorium swojego kraju nabycia. Zatem – w którym momencie należy zapłacić podatek?
Powstanie obowiązku podatkowego
Kwestie dotyczące tego, na czym polega wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, obejmują także moment powstania obowiązku podatkowego. Określa go art. 20 ust. 5 ustawy o VAT, gdzie czytamy, że obowiązek podatkowy przy WNT istnieje od momentu wystawienia przed podatnika podatku od wartości dodanej faktury. Nie może to być później niż do 15. dnia w miesiącu następującym po tym, w którym odbyła się dostawa.
Pewnym wyjątkiem jest zakup pojazdu. Wtedy z obowiązkiem podatkowym mamy do czynienia w momencie dostarczenia pojazdu do nabywcy, a nie od chwili wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej.
Podsumowanie: na czym polega wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
Obowiązujące przepisy wymagają, by podatnik dokonujący WNT był zarejestrowany w VAT-UE jeszcze przed dokonaniem transakcji wewnatrzwspólnotowej. To on, jako strona kupująca, jest zobowiązany do wykazania należnego podatku VAT i jego rozliczenia na terytorium swojego kraju, a jednocześnie ma prawo do odliczenia tegoż podatku. Dlatego – jak pokazują doświadczenia wielu firm z Legionowa – tak ważne jest dokumentowanie sprzedaży, by uniknąć sytuacji, w której zagraniczny sprzedający wystawi błędna fakturę, która skomplikuje wykonanie obowiązków podatkowych w Polsce.
