Wielu przedsiębiorców słyszało o statusie małego podatnika, ale niewielu tak naprawdę do końca wie, na czym od polega i co się z nim wiąże. W naszym biurze księgowym, współpracującym z klientami z Nowego Dworu Mazowieckiego i okolic, rozliczamy także przedsiębiorców o statusie małych podatników, a tym samym wiemy, z jakimi problemami się borykają i odpowiedzi na jakie pytania chcieliby uzyskać od księgowych. W związku z tym przybliżamy Czytelnikom istotę tego statusu podatkowego.
Mały podatnik VAT i mały podatnik PIT – czym się różnią oba te statusy?
Na początku wyjaśnimy pewną, często myloną kwestię. Mały podatnik VAT i mały podatnik PIT to dwa oddzielne statusy podatkowe. Małym podatnikiem VAT jest podatnik o niewielkim obrocie rocznym, nieprzekraczającym określonych ustawowo limitów, o których będzie mowa jeszcze w dalszej części. Limity te dotyczą wszystkich przychodów, nie tylko tych uzyskiwanych z działalności gospodarczej. Są one identyczne jak dla podatku PIT, w związku z czym, także na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych funkcjonuje definicja małego podatnika. Jest nim podatnik o stosunkowo niewielkim przychodzie rocznym, nieprzekraczającym wspomnianych limitów. Zarówno mały podatnik VAT, jak i mały podatnik PIT, mają określone uprawnienia: mały podatnik VAT może skorzystać z tzw. kasowej metody rozliczenia podatku VAT, natomiast mały podatnik PIT z kwartalnej metody wpłacania zaliczek na podatek dochodowy, z tzw. kredytu podatkowego w związku z rozpoczęciem działalności gospodarczej oraz z jednorazowej amortyzacji do 50.000 euro rocznie. W tym artykule skupimy się na definicji małego podatnika VAT i przysługujących mu uprawnieniach. Zatem – po kolei.
Limity uprawniające do skorzystania ze statusu małego podatnika VAT w 2016 r.
Status małego podatnika przysługuje tym podatnikom podatku od towarów i usług (VAT), u których wartość sprzedaży (uwzględniająca kwotę podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym (tj. 2015) kwoty 5.092.000 zł (czyli zaokrąglonej równowartości 1.200.000 euro), a w przypadku podatników prowadzących usługi typu pośrednictwa – tj. przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzających funduszami inwestycyjnymi, będącymi agentami, zleceniobiorcami lub świadczącymi usługi o podobnym charakterze (z wyjątkiem komisu) – jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym (tj. 2015) kwoty 191.000 zł (czyli zaokrąglonej równowartości 45.000 euro).
Podstawę prawną powyższych limitów stanowi art. 2 pkt 25 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, który definiuje ten status oraz zawiera wytyczne przeliczeniowe zawartych w ustawie kwot euro na PLN. Wobec tego, że przeliczenia tych kwot dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1.000 zł, co roku kwoty limitów wyrażone w PLN ulegają zmianie. Dla przykładu do końca 2015 r. limit ten wynosił 5.015.000 zł i 188.000 zł w przypadku podatników świadczących usługi typu pośrednictwa.
Na czym polega kasowa metoda rozliczenia VAT
W dużym uproszczeniu – na odprowadzaniu VAT dopiero po uzyskaniu zapłaty od kontrahenta. W związku z tym obowiązek podatkowy odsuwany jest w czasie – powstaje on dopiero gdy kontrahent dokona zapłaty za sprzedany towar/usługę. Metoda kasowa rozliczania VAT pozwala więc na zachowanie większej płynności finansowej, ponieważ uzależnia zapłatę podatku VAT od faktycznego uzyskania przychodu, dzięki czemu podatnik posiada realne środki na zapłatę podatku. U małego podatnika, który nie zdecyduje się na taką formę rozliczenia VAT, obowiązek podatkowy powstanie w dacie wystawienia faktury VAT, niezależnie od tego, czy kontrahent fakturę opłaci czy nie. Jeśli faktura nie zostanie opłacona do czasu odliczenia podatku, podatnik będzie musiał wyłożyć środki na zapłatę podatku z własnej kieszeni.
Skutki wyboru metody kasowej rozliczenia VAT
Podstawą prawną kasowej metody rozliczania podatku VAT jest art. 25 ustawy o podatku od towarów i usług. Wynika z niego, że obowiązek podatkowy u małych podatników rozliczających się metodą kasową powstaje zasadniczo na dwa różne sposoby – w zależności od tego, jaki jest status podmiotu będącego odbiorcą towarów lub usług małego podatnika. I tak:
- jeżeli jest nim podmiot będący podatnikiem VAT czynnym, obowiązek podatkowy z tytułu wykonania czynności powstaje dopiero z chwilą otrzymania należności w całości albo w części – wtedy obowiązek podatkowy powstaje w odpowiedniej opłaconej części. Jeśli należność nie zostanie w ogóle otrzymana, to obowiązek podatkowy nie powstanie, niezależnie od tego, ile czasu upłynie od chwili wykonania tej czynności. Obowiązek podatkowy w tym przypadku nie powstanie ani po upływie 90 dni, ani 180, a nawet 5 lat (licząc oczywiście od końca roku, w którym czynność wykonano);
- jeśli nabywcą towarów lub usług świadczonych przez małego podatnika jest podmiot inny niż podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT czynny, czyli:
- podmiot niebędący podatnikiem VAT (dla danej, konkretnej czynności), czyli występujący w charakterze konsumenta,
- podmiot zarejestrowany jako podatnik VAT zwolniony,
- podmiot będący podatnikiem VAT, który nie jest w ogóle zarejestrowany to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania należności w całości lub w części (wówczas obowiązek podatkowy powstaje z odpowiedniej części). Jeśli natomiast należność nie zostanie otrzymana w całości do czasu upływu 180 dni od dnia wykonania czynności, to w tym właśnie dniu powstaje obowiązek podatkowy w takiej części, w jakiej podatnik należności nie otrzymał.
Zasady powstawania obowiązku podatkowego u małego podatnika są zróżnicowane zatem w zależności od statusu nabywcy towarów lub usług w chwili wykonania czynności przez małego podatnika (tj. dokonania sprzedaży towarów lub usług). Zmiana tego statusu w okresie między wykonaniem czynności a otrzymaniem zapłaty bądź upływem 180 dni od wykonania czynności nie ma znaczenia dla powstania obowiązku podatkowego. Pamiętać należy także o tym, że to na małym podatniku ciąży obowiązek weryfikacji statusu nabywcy jego towarów lub usług.
Faktury wystawiane przez małych podatników nie różnią się od tradycyjnych, z tym wyjątkiem, że powinny mieć oznaczenie “faktura VAT – metoda kasowa”. Nie różnią się także zasady i terminy ich wystawiania – czyli co do zasady do 15-tego dnia miesiąca następującego po miesiącu wydania towaru lub wykonania usługi i nie wcześniej niż 30 dni poprzedzających ten termin. Inny jest zatem tylko moment powstania obowiązku podatkowego, który jest odsuwany w czasie oraz moment dokonania odliczenia podatku.
Księgowy wyjaśnia: jak zostać małym podatnikiem?
Kasowa metoda rozliczenia VAT jest uprawnieniem małego podatnika, a nie jego obowiązkiem. Dlatego też z tej zmodyfikowanej formy rozliczeniowej można skorzystać po uprzednim pisemnym zawiadomieniu właściwego urzędu skarbowego o rozliczaniu się tą metodą. Powinno ono nastąpić do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który podatnik będzie stosował metodę kasową – a więc w praktyce do końca grudnia, marca, czerwca i września. Prawidłowe złożenie takiego zawiadomienia ma ten skutek, że od pierwszego dnia okresu, o którym mowa w zawiadomieniu, podatnik stosuje metodę kasową i składa kwartalne deklaracje podatkowe. Należy pamiętać, urząd skarbowy nie musi wyrazić zgody na stosowanie tej metody rozliczeniowej. Wystarczające jest prawidłowe złożenie zawiadomienia.
Z kasowej metody rozliczenia VAT nie można zrezygnować przez 12 miesięcy – czyli przez cztery kolejne okresy rozliczeniowe. Prawo do kasowego rozliczania się można jednak w tym czasie utracić np. wskutek przekroczenia limitów obrotów dla małego podatnika, o których była mowa na początku artykułu. W sytuacji jednak jeśli w grudniu podatnik przekroczył obowiązujący limit obrotów, ale wskutek wzrostu wartości euro nie przekroczył tego limitu w styczniu kolejnego roku, może nadal korzystać ze statusu małego podatnika.
